​

  Η απάντηση του ερωτήματος της προέλευσης του Τεκτονισμού είναι δύσκολο να δοθεί, συνάμα όμως είναι αφορμή για μια αποκαλυπτική αναζήτηση στον χώρο και στο χρόνο. στις εποχές και τους ανθρώπινους πολιτισμούς που κατά περιόδους άδραξαν τη σκυτάλη της πνευματικής αναζήτησης και λάξευσαν στοιχεία τα οποία η Αδελφότητα υιοθέτησε, ή αποτέλεσαν τη έμπνευση για να σφυρηλατηθούν στα εργαστήρια της Αδελφότητας οι κανόνες και οι αρχές που την διέπουν. 

Ο Τεκτονισμός όντας πανανθρώπινος και εξ αρχής φορέας κοσμοπολιτισμού, έχει τις ρίζες του ταυτόχρονα στις παραδόσεις των μυστηρίων της Αρχαίας Αιγύπτου, της Αρχαίας Ελλάδας, της Ρώμης και των πολιτισμών της Ανατολικής Μεσογείου, των Ιπποτικών Ταγμάτων του Μεσαίωνα αλλά και στην Φιλοσοφία και τις Επιστήμες τόσο της Αρχαιότητας όσο και της Αναγέννησης και της εποχής του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού. Όντας ζωντανός οργανισμός μέσα στο χρόνο παραλαμβάνει και εξελίσσει τα έργα του ανθρώπινου πνεύματος κληροδοτώντας τα ως παρακαταθήκη του μέλλοντος.

Ο Τεκτονισμός ως Αδελφότητα αντιπροσωπεύει την άμεση ή και έμμεση εξέλιξη των επαγγελματικών στοών (Operative Lodges) των μεσαιωνικών λιθοτόμων-λιθοξόων, οικοδόμων (ή πρακτικών Τεκτόνων). Η ιστορική έρευνα έχει αναδείξει από τα ημερολόγια των Μεσαιωνικών Οικοδομών αλλά και από διασωζόμενα Τεκτονικά κείμενα (με αρχαιότερο το Regius Manuscript στα 1390 μ.Χ.) την ύπαρξη Στοών και την ανάπτυξη κανόνων και τελετών τόσο εισδοχής σε μια Στοά όσο και απόκτησης επιπέδων επαγγελματικής δεξιοτεχνίας. Ταυτόχρονα καταγράφεται η χρήση κανόνων μυστικότητας αποσκοπώντας στην προστασία των επαγγελματικών δραστηριοτήτων των μελών μιας Στοάς και η χρήση κανόνων αναγνώρισης ως μέσο απόδειξης της ιδιότητας του μέλους Στοάς και ως διαπιστευτήριο της επαρκούς εκπαίδευσης στην τέχνη.

Στις αρχές του 17ου αι. οι επαγγελματικές στοές άρχισαν να επιτρέπουν την είσοδο σε μέλη που δεν είχαν καμιά σχέση με το επάγγελμα - τους λεγόμενους "αποδεκτούς" ή "μη-χειρώνακτες" Τέκτονες, οι οποίοι σταδιακά έγιναν η πλειοψηφία, μετατρέποντας τις Στοές, σε Στοές Ελεύθερων και Αποδεκτών ή θεωρητικών Τεκτόνων.

Σύντομα, στις αρχές του 18ου αι. θα λάβει ύπαρξη ο "οργανωμένος" Ελευθεροτεκτονισμός. Στις 24 Ιουνίου 1717 τέσσερεις Λονδρέζικες Στοές συγκεντρώθηκαν στη μπυραρία-ταβέρνα "Η Χήνα και η Σχάρα" (Goose and Gridiron Ale House) στη συνοικία του Αγίου Παύλου του Λονδίνου, σχημάτισαν μια Μεγάλη Στοά και εξέλεξαν Μεγάλο Διδάσκαλο (τον Anthony Sayer).

Το 1723 ο James Anderson έγραψε και εξέδωσε το Συντάγματα των Ελευθεροτεκτόνων για τη Χρήση των Στοών του Λονδίνου και του Γουεστμίνστερ. Στο έργο αυτό παρατέθηκαν οι κανόνες διακυβέρνησης της αδελφότητας και εξιστορήθηκε η "Ιστορία του Ελευθεροτεκτονισμού".
Μετά την Αγγλία, ο Τεκτονισμός επεκτάθηκε το 1728 στη Γαλλία, όπου συνδέθηκε στενά με το κίνημα του Διαφωτισμού και από εκεί, με γοργούς σχετικά ρυθμούς, σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Στην Ελλάδα ο Τεκτονισμός κάνει την εμφάνιση του στα τέλη του 18ου αι. στις Ιόνιες νήσους αν και υπάρχουν καταγραφές για την ύπαρξη Τεκτονικών Στοών και στην Ηπειρωτική Ελλάδα (π.χ. Αμπελάκια) ή σε μέρη με έντονη Ελληνική παρουσία (π.χ. Κωνσταντινούπολη). Μετά την ίδρυση του Ελληνικού κράτους, ο Τεκτονισμός αναπτύσσεται σταθερά διατηρώντας μια ανθούσα πορεία και δράση στον κοινωνικό ιστό ως σήμερα.